İstanbul Altın Rafinerisi İdare Konseyi Lideri ve Üst Yöneticisi (CEO) Ayşen Esen, AA muhabirine yaptığı değerlendirmede, İAR’ın çalışmaları, hayata geçirdikleri projeler ve değerli metaller piyasasındaki gelişmelere ait bilgiler verdi.

İAR olarak 12 yıldır yastık altındaki altının iktisada kazandırılmasıyla ilgili çalışmalar yürüttüklerini anımsatan Esen, birinci vakitler altın bankacılığı üzerine ağırlaştıklarını, bu süreçte bankacılık sisteminde altının bir mevduat aracı olarak kullanılmaya başladığını söyledi.

Esen, bu sistemde çalışanların belirli bir gün ve vakit diliminde bankaya gitmeleri üzere bir zorlukla karşılaştıklarını, bu sıkıntıdan hareketle de gelişmiş bir fintech altyapısı kurarak Hazine ve Maliye Bakanlığı iş birliğiyle Kuyumcu Altın Değerleme Sistemi’ni (KAD-SİS) hayata geçirdiklerini anlattı.

Gelinen noktada, yaklaşık 2 yıl evvel uygulamaya aldıkları KAD-SİS projesinin nasıl daha ileri taşınabileceği üzerinde düşündüklerini aktaran Esen, şunları kaydetti:

“Biz 12 yıldır halkımızla temas içindeyiz ve bu yastık altındaki altın sürecini birebir takip ediyoruz. O yüzden ‘Halk neyi istiyor? Neden altınını yastık altından çıkarmıyor?’ sorularının karşılığını aslında çok net biliyoruz. Halk öncelikle altının ‘altın’ olarak korunmasını istiyor. Her şeyden evvel en kıymetli nokta bu. Yani ben senin altınını alayım, TL’ye çevireyim, dolara çevireyim… Bu değil kıymetli olan. Altın o beşerler için inançlı liman. Münasebetiyle yastık altında tuttuğu altının, altın olarak kalması bir numaralı beklenti. İkinci olarak, bu altını bankaya koyduğunda makul bir mühlet sonra içinden küçük bir ölçü lazım olduğunda yeniden altın olarak çekebilmek istiyor. Üçüncü olarak da natürel ki bir garanti istiyor. Bir biçimde farklı mevzuatlara dahil olup da sonradan değişime uğramasını istemiyor. Son olarak nasıl TL yahut dövizi bankaya koyduğunuzda bir katma kıymet elde ediyorsanız, altından da bir katma kıymet elde etmek isteniyor. Bu deneyimlerimizden hareketle Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) ile çalışmaya başladık ve KAD-SİS projesini ileri noktaya taşıyarak TCMB’nin devreye aldığı Fiziki Altın Tasarruf Sistemi (FATSİ) ile iş birliğine gittik.”

“YATIRIM EMELLİ ALTINLARI SİSTEME SOKMAYI HEDEFLİYORUZ”

Ayşen Esen, KAD-SİS projesinin hem bankacılık sistemi hem de FATSİ ile ahenk içinde olduğunu belirterek, sürecin nasıl işlediği hakkında bilgiler verdi.

Vatandaşların, elde tuttuğu çeşitli ayarlardaki altınlarının, bileziklerinin yahut çeyrek altınlarının, seçkin kuyumculardan oluşan altın değerleme noktalarına (ADN) giderek has altın bazında değerlemesini yaptırdığını aktaran Esen, karşılığı tespit edilen altınların, banka hesaplarına yeniden gram altın olarak geçirildiğini söyledi.

Esen, tüm bu hesaplamalar yapılırken yüksek güvenlik sisteminin kurulduğunu, her bir basamakta kamera ve şifreleme teknolojilerinin kullanıldığını vurgulayarak, “Biz bu noktaları seçerken çok büyük ihtimam gösteriyoruz. Dağılımına, bankacılık sistemiyle kolay entegre olabilmesine, halkımızın kolay ulaşmasına ve muteber bir yer olmasına ehemmiyet veriyoruz. Kuyumcunun yaptığı iş yalnızca altının gerçek ve kaç ayar olduğunu tespit etmek. Gerisini sistem yapıyor. Yazılım sistemindeki paha tespit düzeneği da Hazine ve Maliye Bakanlığımız ile Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu tarafından denetim edilip onaylanmış sayılardan oluşuyor.” diye konuştu.

Tüm bu süreçlerin kısa müddette tamamlandığına işaret eden Esen, kelam konusu yapıda en kıymetli ögenin vatandaşın altınlarını, bankalarda yeniden altın olarak tutması olduğunu kaydetti.

Esen, vatandaşın manevi bedel taşıyan altınlarını değil, yatırım emelli altınlarını sisteme sokmayı hedeflediklerini, gereksinim duyduklarında istediği ölçüde has altını hesaplarından çekebilmesini sağlayacak bir yapıyı kurmaya çalıştıklarını tabir etti.

“BANKADAKİ ALTININ KUYUMCULARDAN FİZİKİ TEMİNİ ÜZERİNDE ÇALIŞIYORUZ”

İAR İdare Şurası Lideri Esen, bankaların her şubesinde yeteri kadar gram altını bulunduramadığını, bu yüzden fiziki olarak ani altın çekme taleplerinde birtakım meselelerle karşılaşılabildiğini söyledi.

Bankaların elinde yeteri ölçüde altın olmadığında, vatandaşın bunun bir kısmını TL olarak çekmek zorunda kalabildiğini anlatan Esen, “Tabii bankacılık sisteminin bir kuru var. Aldığınız parayla tekrar altın alacaksınız, kuyumcuya gittiğiniz vakit bir de piyasanın bir kuru var. Oradan bir daha kayba uğruyorsunuz. Sizin aslında çekmek istediğiniz altın tahminen 5 gram lakin kur kayıpları nedeniyle 4,7 grama düşebiliyor. Biz de halkımıza altınlarını fiziki olarak alabilme imkanını sunmak üzere birinci etapta web sitesi üzerinden kargoyla teslime dayanan bir model daha kurduk. Bu da en fazla bir hafta, 10 gün içinde hayata geçmiş olacak. Şu anda sistemi test ediyoruz.” dedi.

Esen, bankaya yatırılan altınların, altın değerleme noktaları olarak belirlenen seçkin kuyumculardan çekilebileceği model üzerinde de çalıştıklarından bahsederek, bunun da yazılım çalışmalarının sürdüğünü bildirdi.

“VATANDAŞ VADE SONUNDA ALTININI İSTER TL, İSTER ALTIN OLARAK TUTABİLECEK”

Ayşen Esen, yeni devreye aldıkları KAD-SİS FATSİ işbirliği ile vatandaşların ek getiri sağlayacağına dikkati çekerek, şunları kaydetti:

“Şu anda altın mevduatları için 6 ay ve 12 ay vadeler için faizler belirlendi. Bu da şöyle çalışacak; diyelim ki KADSİS aracılığıyla bankadaki hesabınıza inançla 80 gram altın yatırdınız. Dönüp bankanıza bir talimat veriyorsunuz ve hesabımda bulunan 80 gram altını ben FATSİ ile kıymetlendirmek istiyorum diyorsunuz. Burada aslında iki bakış açısı var. Biri; kur muhafazalı mevduat dediğimiz KKM üzerinden TL olarak takip edilen taraf. Oburu ise altınınızı, TCMB tarafından altın olarak koruyan taraf. Sizin bankadaki 80 gram altının bugünkü bedeli diyelim ki 80 bin lira olsun. Bunun üzerinden size KKM’nin verdiği o günün faizi işleniyor ve vade sonunda kur müdafaa düzeneğine nazaran fark varsa ekleniyor. Başkasında ise TCMB’nin taahhüt ettiği altın bazında yüzde 3’lük getiri uygulaması var. Münasebetiyle sizin 80 gram altınınıza yüzde 3 getiri uygulandığı anda orada 2,4 gramlık yarar oluşuyor ve 82,4 gram altınınız hesabınızda duruyor. Vade sonunda kararı büsbütün tüketici veriyor. Diyorsunuz ki ben 82,4 gram altınımı istiyorum ya da altının fiyatı düştüğünde KKM sayısı daha cazip ise onu tercih ediyorsunuz. Kısaca karar sizin.”

Yastık altındaki altınların iktisada kazandırılması hedefiyle yapılan altın bankacılığı çalışmaları kapsamında 12 yılda yaklaşık 120 ton altın toplandığını aktaran Esen, gayelerinin yıllık 100 tona çıkabilmek olduğunu söyledi.

Esen, KADSİS projesinin kendisini kanıtladığını ve 2 yılda tek bir müşteri şikayeti almadıklarını vurgulayarak, “Bundan sonra değerli olan halka gerekli tanıtımın yapılması. Bizim hedefimiz reklam yapmak değil tanıtım yapmak, zira biz eser satmıyoruz. Biz halka bir hizmet sunuyoruz. Halkın sistemi hakikat anlamasını sağlamak için çalışıyoruz. Bu çalışmalar devam ettikçe ve net bir formda bilgi aktarıldıkça bu yıl 10 ton toplanır, sonra 30 ton, sonra 100 ton…” sözlerini kullandı.

KAD-SİS projesinde 5’i kamu toplam 9 bankanın bulunduğunu, bu sayıyı 15’e kadar ulaştırmak istediklerini belirten Esen, tüketiciye geniş bir yelpazede hizmet vermek için şu anda 72 vilayette 250 olan altın değerleme noktası (ADN) sayısını da 81 vilayette 1.000’e çıkarmayı amaçladıklarını lisana getirdi.

Esen, geçen yıl bir yılda toplanan altın ölçüsünün 2,5 katına bu yılın birinci 5 ayında ulaşıldığı bilgisini vererek, “Bu, nasıl bir ivme kazandığımızın çok önemli bir göstergesi. Tanıtımların tamamlanmasıyla bu sayı hızlanarak devam edecektir.” dedi.

“ALTININ İNANÇLI LİMAN OLMA ÖZELLİĞİ DEVAM EDECEK”

İAR İdare Şurası Lideri Ayşen Esen, Türkiye’nin altın konusunda dünyada birinci 5’te, kuyum kesiminde ise birinci 3’te yer aldığını belirterek, “Türkiye’de madenlerden 40-50 ton civarında altın çıkıyor. Geçmişte 20-30 tondu. Yalnızca İAR olarak yıllık üretim kapasitem 1.000 tonun üzerinde. Hasebiyle 40 ton hiç kimseye yetmez. Bu manada bizim kesinlikle altın ham hususuna gereksinimimiz var. Bu da ne demektir, ithalat yapılıyor. Hasebiyle Türkiye’nin cari açığındaki değerli ögelerden biri de altın ithalatı. Yastık altından ne kadar çok altın çıkarsa, o kadar az ithalat, çok ihracat, iktisadın canlanması demek. Bu yüzden biz bu mevzuyu çok önemsiyoruz. Bu manada yapılacak şeyler sonsuz devam edecek.” diye konuştu.

Yastık altı altınların sisteme kazandırılması kapsamında vatandaşa sunulacak değerli şeylerden birinin de yan yararlar olduğunu vurgulayan Esen, konuşmasını şöyle tamamladı:

“Her vakit şunu söylüyorum, Anadolu’da altın, bayanın hayat garantisidir. O yüzden o altını alıp bankaya götürdüğünde, altın boşta duruyor. Halbuki o bayanı iktisadın içine katmak için daha fonksiyonel hale getirebilir ve bunu teminat olarak kullanarak mikro kredilere dönüştürebiliriz. Bunun karşılığında aldığı krediyle bir dokuma eseri yahut sabun üretebilir, tarımla uğraşıyorsa bunu geliştirebilir. Bunun üzere birçok şey sunulabilir. Bunları da bankalarla görüşüyoruz. Gerek bankacılık sisteminin gerek kamunun gerekse bizlerin yapabileceği her ne varsa önümüzdeki günlerde adım adım sistemin üzerine ekleyeceğiz.

Bizler hepimiz bir biçimde finans dünyasının içindeyiz. İktisatta eski kolay korelasyonların hiçbiri kalmadı. Dünya öteki bir istikrar içinde yaşıyor. Buna ek olarak yakın etrafımızda ve tüm dünyada birçok jeopolitik gelişmeler var. Uzun yıllardır yaşamadığımız kadar büyük bir enflasyon problemiyle yalnızca Türkiye değil tüm dünya karşı karşıya. ABD bile hiç alışık olmadığı biçimde çift haneye yanlışsız gidiyor. Münasebetiyle bütün bunları üst üste koyduğumuzda altının inançlı liman olma özelliği devam edecek ve bence gelecek devirde daha da değer kazanacaktır. Yatırımcılara konjonktürü izleyerek yatırım sepetlerinin içinde her daim altını ve kıymetli metali bulundurmalarını öneriyorum lakin bunu yastık altında değil ekonomik sistemin içinde inançlı halde tutmalarını istiyoruz.”