Avrupa, Rusya’nın doğal gazı kesmesinin ardından alternatif kaynaklara yöneldi. Alman basınında, “Azeri gazı Avrupa’ya ne kadar gidebilir?” başlığıyla çarpıcı bir yazı kaleme alındı.

Ankara ile Bakü arasında imzalanan anlaşmaya göre, Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı’nda (TANAP) ek kapasitede ilk kullanım hakkının Türkiye’ye tanındığı dile getirilen yazıda, “Azerbaycan’ın Avrupa’ya gaz akışını ne kadar arttıracağı Türkiye’nin ilk tedarik haklarından feragat edip etmeyeceğine bağlı olacaktır” denildi.

ALMANLAR GÖZÜNÜ KARADENİZ’DEKİ TARİHİ KEŞFE DİKTİ: TÜRKİYE’NİN ROLÜNÜ HAFİFE ALMAYALIM

Avrupa’ya ne kadar fazla gaz gideceğine karar vermede Türkiye’nin oynayacağı rolün hafife alınmaması gerektiğini belirten analiz yazısında, “Esasen bunun anlamı, Türkiye’nin fazladan Azeri arzında ilk indirimlere sahip olacağı ve bunun ancak Türk alıcılar geri çevirdiğinde Avrupa’ya sunulacağıdır. Bunu yapıp yapmamaları bir dizi faktöre bağlı olacaktır” ifadeleri kullanıldı.

Analiz yazısında şu ifadeler yer aldı;

Birincisi, Türkiye’nin Karadeniz’deki Sakarya Gaz Sahası’ndan ne kadar gaz elde edilebileceğine bağlı olacaktır. Geliştirme halihazırda devam ediyor ve Ankara, üretimin 2026’da yılda 30 bcm’ye ulaşabileceğini söylüyor. İkincisi, Rus gazının görünümü var. Rus arzının keskin bir şekilde düşmesiyle birlikte, Türkiye pazarı için fazlasıyla yeterli arz olacaktır.

TÜRKİYE DOĞAL GAZ TİCARET MERKEZLERİNDEN BİRİ OLMA YOLUNDA İLERLİYOR

320 milyar metreküp doğal gaz keşfi ve bu gazın 2023 itibarıyla üretime geçmesi hedefi, Türkiye’yi gelecek 5 yıl içinde kontratı sona erecek olan 30 bcm’lik uzun dönemli doğal gaz ithalatı müzakerelerinde güçlü konuma getiriyor.

AZERBAYCAN GAZININ AVRUPA’YA ULAŞMASINDA KİLİT ÜLKE TÜRKİYE

Türkiye ile Azerbaycan arasında 26 Haziran 2012’de imzalanan hükümetlerarası anlaşmanın 7. maddesinin 8 ve 9. fıkralarına göre, TANAP’la ilgili atılacak kapasite genişletme ve arzı artırma çalışmalarında öncelik Türkiye’ye verilecek.

Söz konusu fıkralarda, “Devletler, yıllık on altı (16) milyar metreküp başlangıç hacminin üzerindeki, Azerbaycan Cumhuriyeti’ne ait ve TANAP sisteminden taşınması planlanan tüm doğal gazı öncelikle Türkiye Cumhuriyeti içerisindeki alıcılara teklif edileceğini kabul ederler. TANAP sisteminin yıllık otuz iki (32) milyar metreküplük başlangıç kapasitesinin üzerine genişletilmesi devletlerin karşılıklı anlaşmasına tabi olacaktır.” ifadeleri yer alıyor.

Buna göre, Avrupa’nın almak istediği ek doğal gaz ve faydalanmak istediği kapasite için önce Türkiye ile anlaşılması ve Ankara’nın buna onay vermesi gerekiyor.

Toplam 1,3 trilyon metreküp kanıtlanmış doğal gaz rezervine sahip Azerbaycan’dan Avrupa’ya gönderilen gazın artırılması için ek yatırımlara ihtiyaç duyuluyor.

Güney Gaz Koridoru kapsamında inşa edilen TANAP’ın Avrupa ayağı olan TAP’ın yıllık kapasitesi 10 milyar metreküp olarak hesaplanıyor. Bu boru hattının kapasitesinin iki kat artırılması planlanıyor.

Rusya’dan yılda yaklaşık 155 milyar metreküp doğal gaz satın alan Avrupa’nın Azerbaycan’dan “çok daha fazla” gaz satın alması durumunda kayda değer bir ikame söz konusu olabiliyor.

Avrupa, Güney Gaz Koridoru’nda kapasite artışı istiyor ve bu kapsamda TAP’ın kapasitesinin 10 milyar metreküpten 20 milyar metreküpe çıkarılması teknik olarak mümkün görünüyor.

TANAP’ın kapasitesinin de 16 milyar metreküpten önce 24 milyar metreküpe, daha sonra 31 milyar metreküpe çıkartılması, yatırımlarla gerçekleştirilebilecek bir hedef olarak değerlendiriliyor. Bu hedeflerin ise 5 yıldan önce hayata geçirilmesi mümkün görünmüyor, zira kapasite artışları için yatırımlar yapılsa da ek protokoller ve anlaşmalar gerekiyor.