MİTHAT YURDAKUL- GKRY ile Mısır, Doğu Akdeniz enerji sahası 6. parseldeki Kronos yatağı ve 12. parseldeki Afrodit sahasındaki doğal gazın işletilmesi için anlaşmaya vardı. Türkiye-KKTC ve Yunanistan-GKRY arasında anlaşmazlığa neden olan 6. parsel, Türkiye’nin münhasır ekonomik bölgesi içerisinde yer alırken, KKTC de 12. parselde bulunan Afrodit sahası için TPAO’ya lisans verdi. Tartışmalı alanlardan, yaklaşık 85 milyar metreküp rezervin bulunduğu Kronos bölgesinde doğal gaz üretiminin 2026 veya 2027 yılında başlayabileceği, 100 milyar metreküp doğal gaz rezervine sahip Afrodit parselinde ise üretimin 2031 yılında yapılabileceği öne sürüldü.

Enerji devleri devrede

ENI, TOTAL, Shell, Chevron gibi uluslararası enerji devleri de projeye girerken, Milli Savunma Bakanlığı kaynakları, anlaşmanın Türkiye açısından “yok hükmünde” olduğunu vurgulayarak, “Türkiye olarak GKRY’nin Kıbrıs Türklerinin güvenliğini ve Ada’da barış ve istikrar ortamını tehdit eden faaliyetlerine karşı Garantörlüğün bize vermiş olduğu yetkileri kullanmaktan çekinmeyeceğiz” mesajını verdi.

Türkiye Enerji Stratejileri ve Politikaları Araştırma Merkezi (TESPAM) Başkanı Oğuzhan Akyener, anlaşma kapsamındaki Kronos bölgesi için, “70 ile 80 milyar metreküp rezerv olabilir. Yıllık maksimum 5 milyar metreküp çıkar. Bunu bir tesise ulaştırmanız gerekiyor. ‘Biz bunu Mısır’a taşıyalım’ diye çalışmışlar. Mısır’ın Zohr sahası var. Senelerdir üretimde. Büyük yüzey tesisleri var. Kronos’a mesafesi 50 km’yi geçmez. Zohr sahasında boş kapasite var, burada üretilecek gazı ENI’nin opere ettiği Zohr sahası tesisine bağlayacaklar” dedi.

Türkiye ile Mısır anlaşsa..

6 numaralı bloğun Türkiye’nin münsahır ekonomik alanıyla çakıştığına işaret eden Akyener, “Ama Kronos yapısının bulunduğu nokta çakışmıyor. Mısır Türkiye’yle bir anlaşma imzalasa, Güney Kıbrıs’la çalışmasa, Kronos sahası Mısır’ın olur. 6. ruhsatın bir kısmı Türkiye’nin alanını ihlal ediyor, Kronos yapısı da Mısır’ı ihlal ediyor. Türkiye ile Mısır bir ortak çizgi üzerinde anlaşsa, bu sefer bu saha Mısır’ın alanına denk gelecek” diye konuştu.

GKRY devre dışı kalır mı?

Böyle bir durumda GKRY’nin devre dışı bırakılıp bırakılamayacağı sorusu üzerine Akyener, “Kıbrıs’ı zaten devre dışı bırakmak lazım. Kıbrıs ortada bir ada. GKRY’nin o kadar münhasır ekonomik bölge hakedebilmesi aslında hukuken mümkün değil ama oldu bittiye gitermeye çalışıyorlar” ifadesini kullandı. GKRY’nin Avrupa’ya gaz boru hattı çekme gibi önceki söylemlerinin tutarsız olduğunu vurgulayan ve Kronos sahasının KKTC’nin haklarını ihlal etmiş olacağını dile getiren Akyener, “İki devletli çözüm modelli anlaşma yapılana kadar Kıbrıs adasının her yerinde KKTC’nin de hakkı var” diye konuştu.

ABD ile Katar da var

Akyener, projenin bir diğer ayağı olan Afrodit bölgesi için de “Afrodit için aynı sistem şu an hazır değil. Şu an için Afrodit’ten üretim alabileceklerini düşünmüyorum. Belki İsrail üzerinden bir şeyler yapabilirler” görüşünü dile getirdi. Projede Amerikan derin devletinin şirketi olarak bilinen Exxon ile şirketin adını değiştirse de Katarlıların da olduğunu anlatan Akyener, Kronos gibi bir deniz sahasını geliştirmenin maliyetli olduğuna dikkat çekerek, “Bir platform 3-4 milyar dolar. Boru hattı sondajıyla belki 5 milyar dolar harcanacak” dedi.