İzmir'in Karaburun ilçesine bağlı Sazak köyünde yaşayan Rumlar, 1923 yılında Türkiye ile Yunanistan arasında imzalanan mübadele anlaşmasıyla bölgeden ayrılıp, Sakız Adası'na yerleşti. Köy, Rumların buradan ayrılmasıyla boş kaldı.

Zaman içinde define avcılarınca talan edilen köyden geri, yıkık dökük tarihi kalıntılar kaldı. Karaburun Kent Konseyi Başkanı Goncagül Karaağaç Ekici, Yunanistan’dan dedelerinin yaşadığı bölgeyi görmek için ara sıra gelenler olduğunu belirterek, “Burada bir de kilise var. Sazak köyü, kültürel mirasa sahip. Burası koruma altına alınmalı” dedi.

Karaburun merkeze yaklaşık 20 kilometre uzaklıktaki tarihi Sazak köyü, uzun yıllar Rumlara ev sahipliği yaptı. Sakız Adası’nın tam karşısında, denizi gören yamaç üzerinde yer alan Rum köyünde göçler, 1923 yılında başladı. O yıllarda Türkiye ile Yunanistan arasında imzalanan mübadele anlaşmasıyla burada yaşayan Rumlar bölgeden ayrılarak, Sakız Adası’na göç etti. Rumların köyü boşaltmasının ardından önce evlerin kapı ve pencereleri çalındı. Daha sonra define avcıları, köyü talan etti. Köy, boş kalınca evler de zaman içinde tek tek yıkıldı.

Karaburun Kent Konseyi’nce bölgenin tarihi öneminin bulunduğu belirtilerek, köyün korumaya alınmasını çağrısında bulunuldu. Kent Konseyi Başkanı Goncagül Karaağaç Ekici, Sazak köyünde, Rumların ve azınlıkta olan Türklerin birlikte yaşadıklarını; ancak şu an bölgede yaşam olmadığını söyledi. Rumların akrabalarının, zaman zaman bölgeyi ziyaret ettiğini belirten Ekici, “Farklı yerlere göç eden Rumların torunları, 2 yıl önce burayı ziyarete geldi. Ninelerinin dedelerinin yaşadıkları yerleri gördüler. Hala Yunanistan’dan gelip burayı ziyaret edenler oluyor” dedi.

‘HALA DEFİNECİLER TARAFINDAN YAĞMALANIYOR’

Köyde bir de kilise bulunduğunu, şu anda bu kilisenin sadece kalıntılarının kaldığını aktaran Goncagül Karaağaç Ekici, “Köy tamamen harap durumda, burada yaşam yok. Çünkü yıllar önce burayı insanlar terk etti ve daha sonra kimse buraya yerleşmedi. Birkaç Türk ailesi burada bir süre yaşamlarını sürdürdükten sonra onlar da Karaburun’un diğer köylerine göç etmişler. Rumlar buradan göç ettikten sonra evlerin önce ahşap kısımları yağmalandı. Şu anda da hala burası defineciler tarafından kazılıyor, yağmalanıyor. Köy yıllardır yıpratılıyor” diye konuştu.

Köyün derin tarihe sahip olduğunu; fakat korunmasının, kimsenin aklına gelmediğini dile getiren Ekici, “Burada büyük bir tarih yatıyor. Karaburun’un en önemli noktalarından biri. Çünkü burada Türkler ve Rumlar bir arada yaşamışlar. Burası çok önemli tarihi bir alan, korunması bizim en büyük isteğimiz” dedi. 

Yıllarca yaşamın sürdüğü bölgeye yol yapılmadığını da dile getiren Goncagül Karaağaç Ekici, 3 yıl önce, köyün hemen karşısına rüzgar enerji santrallerinin (RES) kurulmasıyla birlikte şimdilerde hayatın olmadığı köyün, yola kavuşturulduğunu kaydetti. Rumların izlerinin hala silinmediği köy ise şu sıralar hem tarihçilerin hem de fotoğraf sanatçılarının ilgisini çekiyor.