Dünyada pek az kitap Bir Delinin Hatıra Defteri’nin şöhretini yakalayabilmiştir. Nikolay Gogol, gerçekle hayal arasında eşsiz bir tipoloji oluşturur. Mizah, zeka atına binerek taşlayabileceği bütün camları kırar.

Toplumsal eleştiri, hayatın kılcal damarlarına kadar yayılır ve insan ruhunun derinliklerinden beslenir. Sıradan bir memur olan Aksenti İvanov Poprişçin üzerinden zamanının Çarlık Rusya’sını da anlatır aslında yazar. Devlet bürokrasisi kara mizahın değirmeninde sıcak un gibi öğütülür. Bürokrasi iyiden elekten geçirilir.

Kayıp bir İspanya Kralı düşünün. Poprişçin kendisinin o kral olduğuna inansın. Bir delinin icadı mı yoksa zamanından kaçan bir dâhinin midir bu inanç? Peşine düşmeye her zaman değer.

Gogol’un “Paltosundan çıkmak” deyimi bu kitapta okuyacağınız “Palto”, “Burun”, Portre” ve Neva Caddesi öyküleriyle beraber herkesi içine çekiyor…“Bir Delinin Hatıra Defteri”, “Palto”, “Burun”, “Portre” ve “Neva Caddesi”. Bir Gogol şöleni.

KÜÇÜK ADAMLAR, BÜYÜK MAKAMLAR…

Küçük adamlar büyük makam ve rütbe tutkusunun bedelini, ruh sağlığını kaybederek ödemektedir. Nikolay Vasilyeviç Gogol, Rusya’nın çürümüş bürokrasisini, gerçekçi kalemiyle küçük adamlar üzerinden anlatmaktadır.

Bir Delinin Hatıra Defteri’nde orta hâlli bir memurun âşık olduğu kadın tarafından fark edilmeyi arzularken günden güne delirip kendini İspanya Kralı ilan etmesine kadar süreci anlatırken Portre’de ise yoksulluk içinde yaşayan yetenekli ressam Chartkov’un bir dükkândan satın aldığı gizemli portreden sonra önüne sunulan iki yoldan birini seçerken yaşadığı tereddüdü anlatmaktadır.

Sayfa: 222

GÜNLÜK HAYAT VE BAYAĞI İLİŞKİLER

Gogol ile birlikte Rus edebiyatı, Batı etkisinden kurtulmuş, kendi kimliğini kazanmaya başlamıştır. Gerçekçi fakat bir o kadar da fantastik karakterler dönemin Rusya’sının ta kendisidir.

Hikayelerinde günlük hayatı ve bayağı kişilikleri, zaman zaman mizahi zaman zaman öfkeye varan bir şekilde yeren Gogol’un kahramanları Bir Delinin Hatıra Defteri’nden fırlamış gibidir.

Rusya’da aristokrasi, sefahatinin son demlerini yaşarken aşağıdaki küçük insanların birbirinin üstüne basarak var olmaya çalıştığı bir dönemin yazarıdır Gogol. Bir Delinin Hatıra Defteri, Palto ve Burun öyküleriyle hayaletlerin dolaştığı Rusya’da aslında buz gibi bir gerçekliğe yaslanarak seslenir okuruna.

Bu gerçekçi tutumu, kendinden sonraki Rusya ve dünya için de bir başlangıç noktası oluşturur. Dolayısıyla bugün bile Gogol’e uğramadan küçük insanın kim olduğunu anlamak mümkün değildir. Zira Gogol’den sonra Karl Marx, Komünist Manifesto’suna şöyle başlar: “Avrupa’da bir hayalet dolaşıyor.”